คำว่า "ตกภวังค์" คืออะไร ?

ถาม : คำว่า ตกภวังค์ คือ ?

ตอบ : ตกภวังค์เป็นภาษาไทย ความจริง "ภวังค์" คืออารมณ์ปกติ ถ้า ตกภวังค์ ก็คือสภาพจิตคลายออกมาสู่ภาวะปกติ แต่คำว่าตกภวังค์ในปัจจุบันของเรานี้ ความหมายคืออาการที่พลัดจากฌาน การที่สมาธิจิตเริ่มเข้าสู่อัปปนาสมาธิอย่างหยาบ สติตามไม่ทัน ในเมื่อสติตามไม่ทันก็เลยหลุดออกมาจากสมาธิขั้นนั้น ความรู้สึกเหมือนกับตกวูบลงมาจากที่สูง บางทีก็เสียวสะดุ้งเฮือกเลย แล้วเราก็ไปเรียกว่าตกภวังค์ ความจริงตีความหมายผิด

ภาษาปัจจุบันความหมายผิดไปเยอะ อย่าง วิญญาณ ก็คือความรู้สึกหรือประสาทร่างกายของเรา นี่ตามความหมายของบาลี แต่วิญญาณในปัจจุบันของเราก็คือผีที่จะมาหลอก ความหมายห่างไปหลายโยชน์เลย..!

ภาษาพัฒนาเปลี่ยนแปลงไปเรื่อย การที่เราใช้ภาษาบาลีในการจารึกพระไตรปิฎก ก็เพราะว่าบาลีเป็นภาษาที่ไม่เปลี่ยนแปลงแล้ว เขาใช้คำว่าเป็น "ภาษาที่ตายแล้ว" อย่างเช่น ภุญฺชติ กี่ปีๆ ก็แปลว่า กิน แปลความหมายอื่นไม่ได้ แต่ภาษาไทยของเรา ถ้าบอกว่ากิน เดี๋ยวก็เป็นรับประทาน ยัดห่า สวาปามอะไรไปเรื่อย ความหมายก็เปลี่ยนไป

ในเมื่อบาลีเป็นภาษาที่ตายแล้ว ก็เลยรักษาพระไตรปิฎกได้ดี คำว่า บาลี มาจากปาลธาตุ แปลว่า ในความรักษา ความหมายก็คือรักษาพระไตรปิฎกเอาไว้

สนทนากับพระครูวิลาศกาญจนธรรม (พระอาจารย์เล็ก สุธมฺมปญฺโญ)
ณ บ้านวิริยบารมี เดือนมีนาคม พุทธศักราช ๒๕๕๖


ที่มา : เก็บตกจากบ้านวิริยบารมี ต้นเดือนมีนาคม ๒๕๕๖ - หน้า 4 - กระดานสนทนาวัดท่าขนุน



.